Serije koje bi svaki pravnik trebalo da pogleda

U prethodnom tekstu „Filmovi koje bi svaki pravnik trebalo da pogleda“ sam naveo koji su to filmovi koje bi svaki pravnik trebalo da pogleda. U ovom sada, pažnju posvećujem serijskim ostvarenjima. Za razliku od filmova, u serijama se određene situacije na mnogo detaljniji način obrađuju i do većeg izražaja dolaze pravničke specifičnosti.

Ponavljam već rečeno u tekstu prije ovog: pravničko obrazovanje nikako ne smije biti svedeno na učenje napamet bezbrojnih nabrajanja i teorija koje se zaborave netom nakon polaganja ispita. Velika je šteta da studenti prava u nastavnom kurikulumu nikada ne odgledaju niti jedno filmsko ili serijsko ostvarenje povezano sa strukom kojom se trebaju baviti.

Pravo je živo, stvarno i zanimljivo, a ne omeđeno „učenjem napamet“. Pravo obrazovanje se stiče na različite načine, a u tom diverzitetu često se vidi/iskusi dosta korisnijih stvari nego u obimnoj i raznovrsnoj literaturi koja se izučava na studijama. 

U nastavku se nalazi spisak serija koje bi svaki student prava kao i svaki diplomirani pravnik trebalo da pogleda.

Serije su poredane redosljedom godine prvog emitovanja, a kvalitet istih je valorizovan prenošenjem ocjena sa najpoznatijih internet stranica koje se bave ocjenjivanjem serijskih ostvarenja, uz moju ličnu ocjenu. Takođe, data je i po jedna zanimljivost vezana za svaku seriju, a klikom na ime serije ili njen poster, u drugom prozoru se otvara i njena stranica na sajtu Internet Movie Database (IMDB).

PERI MEJSON

Perry Mason (1957-1966)

Advokat koji je primus inter partes za krivično pravo brani svoje klijente od najtežih optužnica pred sudom.

Tokom originalnog emitovanja serije, glumac Rejmond Bur, koji glumi Peri Mejsona, je upitan od žene u publici zanimljivo pitanje: „Kako to da niste izgubili niti jedan slučaj?“ Rejmond joj je mrtav hladan odgovorio: „Gospođo, vi samo gledate slučajeve koje sam uzimao subotom.“ Serija se, inače, emitovala svake subote.

IMDB: 8,3  od 10

TV.com: 8,8 od 10

Lični utisak: 4,2 od 5

ZAKON U LOS ANĐELESU

L.A. Law (1986-1994)

U seriji se obrađuju život i slučajevi zaposlenika velike losanđaleske advokatske kancelarije potkraj osamdesetih i početkom devedesetih godina.

Koautorka serije Teri Luis Fišer, bivša zamjenica okružnog tužioca za teritoriju Los Anđelesa, bivši advokat za zabavu kompanije 20th Century Fox i producent-pisac za Cagney & Lacey je napisala formularno pismo koje je razmišljala da pošalje svim advokatima koji se žale na seriju. Pismo je imalo sljedeću sadržinu: „Dragi (taj i taj), Da sam bila dobar advokat, još bih se bavila pravom u praksi. Umjesto toga, zaglavila sam u Holivudu, gdje zarađujem deset puta više novca. Nadam se da ste toliko savjesni u slučajevima vaših klijenata, kao što ste u pogledu moje serije. Zahvaljujem.“

IMDB: 7 od 10

TV.com: 7,9/10

Lični utisak: 3,9 od 5

RED I ZAKON

Law and Order (1990-2010)

Originalna serija Red i zakon, prati zločine sa naslovnica, sa dva različita aspekta, onog policije i onog tužilaca. Prva polovina svake epizode se fokusira na istražne radnje od strane policije, a druga polovina prati tok slučaja pred sudom.

Ova serija je često predstavljana kao ona koja se bavi pričama „sa naslovnica“. Mnogi su pogrešno smatrali da to znači da se serija bazira na stvarnim pričama i događajima. U stvari, pisci serije su se djelomično inspirisali iz trenutnih naslovnica i samo mali broj epizoda je bio inspirisan stvarnim događajima. Određene stvari su se poklapale sa stvarnim slučajevima, ali ogromna većina situacija je bila izmišljena od strane ekipe zadužene za tok serije.

IMDB: 7,7  od 10

TV.com: 8,9 od 10

Lični utisak: 4,5 od 5

VOJNI ADVOKATI

JAG (1995-2005)

Slučajevi bivšeg mornaričkog borbenog pilota Harmon Raba i njegovih kolega advokata koji služe u Mornarici Sjedinjenih Američkih Država.

Skraćenica „JAG“ označava vojno pravobranilaštvo u Sjedinjenim Američkim Državama. JAG kancelarija je dio mornarice koji „obezbjeđuje pravnu i savjetodavnu ulogu Sekretarijatu mornarice u svim pravnim stvarima uključujući vojne slučajeve, upravno pravo, pravo životne sredine, etiku, pritužbe, stvari vojnog vrha, operativno i međunarodno pravo, parnice i pravnu pomoć“.

IMDB: 6,5  od 10

TV.com: 8,8 od 10

Lični utisak: 4 od 5

ALI MEKBIL

Ally McBeal (1997-2002)

Ali je mlada i šašava advokatica koja radi u kancelariji Cage and Fish. Serija na humorističan i haotičan način prati njen život.

Ling Vu koju je glumila Lusi Lu nije bila u planovima za konstantno pojavljivanje u seriji. Međutim, toliko se svidjela tvorcu serije Dejvidu E. Keliju, da su on i pisac odlučili da promjene scenario i stave u njemu fakte: da Ling Vu posjeduje diplomu sa pravnog fakulteta, a kasnije, nakon par epizoda, i da se pridružuje kancelariji.

IMDB: 6,8 od 10

TV.com: 8,6/10

Lični utisak: 4,1 od 5

ADVOKATURA

The Practice (1997-2004)

Pratimo mlade advokate u rješavanju krivičnih slučajeva u Bostonu. Kroz čitavu seriju se provlači etika u sjedinjavanju i borbi sa određenim pravnim postulatima.

Stara sudnica na trgu Pemberton, koju možemo vidjeti u većini vanjskih snimanja slučajeva kojima se bavi advokatska kanelarija u seriji, je u stvari sudnica Bostonskog opštinskog suda, i nije ona sudnica u kojoj se stvarno odigravaju slučajevi. Slučajevi na federalnom nivou se vode u modernoj ustanovi Fan Pier u južnom Bostonu, a slučajevi pred višim instancama se vode u McCormack sudnici u Finansijskom distriktu.

IMDB: 7,8 od 10

TV.com: 8,8/10

Lični utisak: 4,4 od 5

SUDIJA EJMI

Judging Amy (1999–2005)

Ova serija je fokusirana na tri generacije žena koje žive pod istim krovom. Ejmi Grej radi kao sudija u porodičnom sudu. Loren je njega kćerka, a Maksin je majka od Ejmi.

Serija je zasnovana na stvarnim događajima majke (Frederika Džoan, rođena Šoenfild) od glavne glumice Ejmi Brenmen, koja igra ulogu sudije Ejmi Grej.

IMDB: 7 od 10

TV.com: 8,7/10

Lični utisak: 4,3 od 5

RED I ZAKON: ODJELJENJE ZA SPECIJALNE ŽRTVE

Law & Order: Special Victims Unit (1999-)

Sestrinska serija serije Red i zakon iz 1990. godine nam prikazuje Odjeljenje za specijalne žrtve pri njujorškoj policiji, koji istražuje zločine seksualne prirode.

Članovima ekipe koja je snimala seriju su često prilazile stvarne žrtve seksualnog nasilja i zahvaljivale im što su širili riječ o ovim zločinima među građanima. Onima koji su gledali ovaj šou (koji se na području bivše Jugoslavije prikazivao na HRT) sigurno je ostala u glavi izjava koja se pojavljuje na početku svake epizode, a koja glasi: „U pravosudnom krivičnom sistemu, seksualni delikti se smatraju naročito gnusnim. U Njujorku, posvećeni detektivi koji istražuju ove zločine su pripadnici elitne jedinice koja se zove Odjel za specijalne žrtve. Ovo su njihove priče.“

IMDB: 8,1 od 10

TV.com: 8,9/10

Lični utisak: 3,9 od 5

RED I ZAKON: ZLOČINAČKE NAMJERE

Law & Order: Criminal Intent (2001-2011)

Treća serija franšize Red i zakon predstavlja pravosudni sistem iz perspektive kriminalaca.

Lik detektiva Roberta Gorena je baziran na pričama o Šerloku Holmsu, ali za razliku od Holmsa koji se oslanja na fizičke dokaze, Goren se fokusira na psihologiju da identifikuje prestupnike, koje često natjera na priznanje predstavljajući im optužujuće dokaze.

IMDB: 7,3 od 10

TV.com: 8,8/10

Lični utisak: 3,8 od 5

BOSTONSKI ADVOKATI

Boston Legal (2004-2008)

Bostonski advokati je spinof serije Advokatura. Nadmašila je slavu originala, a svoj fokus stavlja na advokatsku kancelariju koja se bavi slučajevima iz oblasti građanskog prava. Alan Šor predstavlja utjelotvorenje svega onoga što treba krasiti jednog advokata u profesionalnom smislu. Požrtvovnost, pamet, elokvencija, odlično poznavanje prava, epiteti su koji krase Alana. Međutim, Deni Krejn je onaj lik koji je dao šlif cijeloj seriji.

Deni Krejn nikada nije izgubio niti jedan slučaj. Dobio ih je 6043 u 45. godina bavljenja pravima. Kroz seriju, lik Denija je ušao u popularnu kulturu u Americi, pa čak i na našem prostoru. Primjera radi: u Beogradu se svake godine održava tradicionalni međunarodni debatni turnir pod nazivom „Denny Crane“. Serija je raspravljala o skoro svim aktelnim političkim, pravnim i opštedruštvenim pitanjima koja su se pojavljivala u to vrijeme. Davala je oštru kritiku svega i svakoga. Spoj prava, politike i kritike je toliko vidljiv da su se, kao u slučaju filma To Kill a Mockingbird, mnogi mladi ljudi odlučili upisati prava baš zbog ove serije.

IMDB: 8,5 od 10

TV.com: 8,8/10

Lični utisak: 5 od 5

DOBRA ŽENA

The Good Wife (2009-)

Alisija je cijeli život bila „dobra žena“ svom suprugu, bivšem državnom tužiocu. Nakon korupcijskog i seks skandala on se nalazi iza rešetaka. Osramoćena i ponižena Alisija započinje advokatsku praksu u poznatoj čikaškoj advokatskoj firmi, ne bi li tako obezbijedila svoju porodicu.

Serija je inspirisana mnogim seks skandalima poznatih ličnosti kao što su Eliot Spajser, Džon Edvards i Bill Klinton. Zanimljivo je da su u ovim skandalima žene skandal-tvoraca bile pravnice (Hilari Klinton, Elizabet Edvards).

IMDB: 8,3 od 10

TV.com: 8,7/10

Lični utisak: 4,8 od 5

ODIJELA

Suits (2011-)

Mladi genijalac Majk Ros koji ne posjeduje diplomu sa pravnog fakulteta pridružuje se jednom od najboljih advokatskih timova u Njujorku, koga predvodi harizmatični i arogantni Harvi Spektor.

Serija je u dosta stvari prikazala određene manjakovsti američkog pravosudnog sistema. Ako prezime glavnog lika u engleskom originalu „Specter“ razložite na slova i opet sastavite drugačijim redosljedom, dobićete riječ „respect“ (poštovanje), na čemu se i zasniva cjelokupan lik skoro nepobjedivog Harvija.

IMDB: 8,8  od 10

TV.com: 8,6 od 10

Lični utisak: 4,2 od 5

BOLJE POZOVI SOLA

Better Call Saul (2015-)

Spinoff serije Breaking Bad prati advokata u oblasti krivičnog prava, Sol Gudmana u vrijeme kada je otvarao svoju advokatsku kancelariju.

Sol Gudman je pseudonim koji je izabran zato što zvuči mnogo više „jevrejski“ i daje utisak da je sve u redu. U seriji se odlično prikazuje kako reklama pravi mnogo bolji posao od praktičnog posla koji pojedinac uradi.

IMDB: 9,1  od 10

TV.com: 9,2 od 10

Lični utisak: 4,1 od 5

Takođe preporučujem sljedeće serije:

Ubistvo [Murder One (1995-1997)]

Sudija Džon Did [Judge John Deed (2001-2007)]

Pravda [Justice (2006-2007)]

Ajkula [Shark (2006-2008)]

Pravo Kenterberija [Canterbury´s Law (2008)]

Podizanje ljestvice [Raising the Bar (2008-2009)]

Odmetnik [Outlaw (2010)]

Prilično pravno [Fairly Legal (2011-2012)]

Svila [Silk (2011-)]

Kako se izvući sa ubistvom [How to Get Away With Murder (2014-)]

Za kraj treba napomenuti da je tvorac većine nabrojanih serija legendarni Dejvid E. Keli (David E. Kelley), bivši advokat iz Bostona koji se prebacio u industriju zabave i napravio vanserijska ostvarenja.

Hvala Saši Paniću na tehničkoj pomoći oko opisa pojedinih serija.

Sve fotografije (posteri) i pojedine zanimljivosti su preuzete sa stranice Internet Movie Database

Tekst je djelimično objavljen u štampanom izdanju listu „Iustitia 1976“ [39. godina izlaženja, broj XV (prema novom računanju brojeva), 2015]